Temat PPK i PPE, czyli pracowniczych planów emerytalnych, nie jest tak do końca związany z tym o czym jest ten kurs, ale są to formy oszczędzania i inwestowania z myślą o swojej emeryturze, więc uznałem, że powinienem je tutaj przynajmniej pokrótce omówić. Informacje zawarte poniżej nie są niezbędne w dalszej części kursu, więc jeżeli nie masz ochoty wchodzić w szczegóły to możesz przejść od razu do następnego wpisu o IKE i IKZE, które też są programami emerytalnymi, ale bardzo powiązanymi ze strategią, która jest motywem przewodnim tego kursu.

Rozwinięcie skrótów

• PPK – Pracowniczy Plan Kapitałowy,
• PPE – Pracowniczy Program Emerytalny.

Zestawienie najważniejszych informacji

Program	PPK	PPE
Prowadzenie przez Pracodawcę	Obowiązkowe, chyba że prowadzi program PPE, w którym: odprowadza min. 3.5% składek, uczestniczy min. 25% pracowników	Dobrowolne
Uczestnictwo przez Pracownika	Dobrowolne	Dobrowolne
Składka podstawowa Pracodawcy	1.5% wynagrodzenia	Limit do 7% wynagrodzenia
Składka podstawowa Pracownika	2% wynagrodzenia (0.5% dla zarabiających mniej niż 1.2x minimalnego wynagrodzenia)	Brak
Składka dodatkowa Pracodawcy	Limit do 2.5% wynagrodzenia	Brak
Dopłaty od Państwa	Powitalna – 250 zł Roczna – 240 zł	Brak
Dziedziczenie	Tak	Tak
Transfer środków	Brak	Do IKE, przy zmianie pracy lub po likwidacji programu
Inwestycja zebranego kapitału	Instrumenty udziałowe (akcje) i/lub dłużne (obligacje)	Instrumenty udziałowe (akcje) i/lub dłużne (obligacje)
Wypłata zgodnie z planem (optymalna)	Kiedy: po 60. roku życia Forma: 25% od razu, 75% podzielona na min. 120 miesięcznych rat	Kiedy: po 60. roku życia (wniosek), po 55. roku życia z prawem do emerytury (wniosek), po 70. roku życia (automatycznie) Forma: w całości lub w ratach
Podatek Belki, tj. od zysków kapitałowych (19%)	Zwolnienie	Zwolnienie
Wypłata wcześniejsza (nieoptymalna)	Kiedy: w dowolnym momencie Potrącenia: -19% podatku kapitałowego, -30% składek Pracodawcy (trafiają na indywidualne konto ZUS), -100% dopłat od Państwa	Kiedy: wyłącznie w przypadku likwidacji PPE Potrącenia: -19% podatku kapitałowego, -30% składek Pracodawcy (trafiają na indywidualne konto ZUS)
Dla kogo	Osoby w wieku 18-55 są zapisywane automatycznie, osoby w wieku 55-70 po złożeniu wniosku	Każdy przed 70. rokiem życia o ile jego Pracodawca prowadzi program

Czy to się w ogóle opłaca?

To chyba najważniejsze pytanie, więc zacznę od niego. Odpowiedź jest dość prosta – według mnie TAK. Oba programy opisałbym w skrócie jako wyciąganie dodatkowych pieniędzy od swojego pracodawcy. PPE to dodatkowe benefity bez konieczności dawania czegoś od siebie. Po prostu do 7% dodatku do wypłaty, który odkładany jest na oddzielne konto, na którym pracuje do emerytury. Przeważnie jednak jest to jedynie 3.5%, bo właśnie od tego progu pracodawca jest zwolniony z konieczności oferowania PPK, które w innym przypadku byłoby obowiązkowe. Z kolei PPK to taki trochę kompromis, w którym na nasze przyszłe benefity emerytalne zrzucają się trzy strony:

1. my sami w wysokości 2% wynagrodzenia (z możliwością dobrowolnej dopłaty do 2.5%),
2. nasz pracodawca w wysokości 1.5% wynagrodzenia (z możliwością dobrowolnej dopłaty do 2.5%),
3. Państwo w postaci 250 zł wpłaty powitalnej i 240 zł rocznie.

Jak widzisz dajesz coś od siebie, ale otrzymujesz za to też coś od pracodawcy i od Państwa.

Zwolnienie od podatku Belki

Dodatkowym benefitem płynącym z PPK i PPE jest to, że odkładane w ten sposób pieniądze są zwolnione z podatku od zysków kapitałowych, który normalnie trzeba by było odprowadzić przy spieniężeniu inwestycji. Warunkiem jest oczywiście wstrzymanie się z przedwczesną wypłatą do momentu spełnienia wymaganych warunków.

Który wybrać?

Pracując na etacie niestety nie masz wyboru, gdyż możesz skorzystać tylko z tego co oferuje Twój pracodawca. W skrócie bierzesz to co dają lub nie bierzesz nic. Najbardziej prawdopodobne są w zasadzie cztery opcje:

1. Twój pracodawca prowadzi PPE, w ramach którego odprowadza ponad 3.5% składek, ale poza tym prowadzi nieobowiązkowe w takich warunkach PPK. Możesz wtedy brać udział w obu programach. Jest to super pracodawca!
2. Twój pracodawca prowadzi PPE, w którym odprowadza min. 3.5% składek dla swoich pracowników, z których przynajmniej 25% w tym uczestniczy, wtedy jest zwolniony z obowiązku prowadzenia PPK, więc go nie prowadzi. Jest to fajny pracodawca.
3. Twój pracodawca prowadzi PPE w ramach, którego odprowadza mniej niż 3.5% składek i nie jest wtedy zwolniony z obowiązku prowadzenia PPK, więc prowadzi dwa programy. Tego pracodawcę też można uznać za fajnego.
4. Twój pracodawca nie oferuje PPE, więc ma tylko PPK. Jest to pracodawca, który robi wymagane minimum, czyli jest po prostu przeciętny.

Jak to jest inwestowane?

Minusem zarówno PPK jak i PPE jest to, że są to takie czarne skrzynki, w które wrzucamy pieniądze i z których po osiągnięciu odpowiedniego wieku możemy je wyciągnąć. Chodzi mi o to, że mamy bardzo ograniczoną możliwość decydowania o tym co dzieje się z tym kapitałem. O tym w jakiej konkretnie instytucji finansowej są ulokowane decyduje nasz pracodawca. A to w co są inwestowane zależy od tak zwanego funduszu zdefiniowanej daty, do którego zostaniemy przypisani na bazie naszego wieku. Im jesteśmy młodsi tym więcej pieniędzy inwestowanych jest w tzw. część udziałową, czyli po prostu akcje. Jednakże z czasem, tj. gdy się starzejemy, rośnie udział części dłużnej (obligacji). Chodzi o to, żeby na początku kosztem zwiększonego ryzyka optymalizować zysk, ale z czasem ograniczać ryzyko i stawiać na te bardziej bezpieczne, ale mniej dochodowe instrumenty. Jednakże w mojej ocenie brak kontroli nie jest największym minusem. Uważam, że jest nim to, że w ramach PPK i PPE zgromadzony kapitał jest inwestowany za pośrednictwem tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, które są po prostu mało wydaje ze względu na wysokie koszty, które płaci się im za zarządzanie. Nie można brać za pewnik tego, że pieniądze inwestowane w ramach PPK i PPE będą pomnażane, bo jest to zależne od stanu rynków kapitałowych. Może być tak, że w gorszych czasach będziemy notować straty, a wysokie prowizje płacone za zarządzanie mogą w prosty sposób nie tylko niwelować zyski, ale także znacznie pogłębiać straty.

Podsumowanie

Tak jak mówiłem na wstępie jest to tematyka nie do końca powiązana z tym co chcę przekazać w tym kursie, jednakże uważam, że zapoznanie się z powyższymi informacjami jest dość istotne. Jak to mówią lepiej wiedzieć niż nie wiedzieć. Trzeba powiedzieć, że PPK i PPE to całkiem atrakcyjne rozwiązania, działające na korzyść pracownika. Zauważalne jest jednak, że w Polsce mają one bardzo złą renomę. Częściowo jest to pewnie związane z tym co stało się w przeszłości z OFE. Zauważ jednak, że wypisanie się pracownika z programu PPK jest tak naprawdę na korzyść pracodawcy, który nie musi wykładać dodatkowego 1.5%… Jeżeli pracujesz na etacie to idę o zakład, że pracodawca przygotował dla Ciebie gotowy druk oświadczenia do wypisania się z programu, ale na pewno nie zrobił nic w stronę tego, żeby pokazać Ci jak działa ten program, bo już o pokazaniu benefitów z niego płynących to już w ogóle nie wspominam… Przekłada się to na statystykę uczestnictwa w programie. Patrząc na dane z sierpnia 2023 w programie uczestniczyło 3.35 mln osób, a uprawnionych do tego było 11.5 mln, co daje marne 29%. Pamiętajmy, że jest to program typu opt-out, czyli jeżeli nic się nie zrobi to domyślnie, tj. z automatu, jest się do niego zapisywanym, a żeby się wypisać trzeba złożyć specjalne oświadczenie. Statystyczny program tego typu powinien przejawiać zupełnie odwrotne tendencje, tj. proporcja zapisanych do niezapisanych powinna być odwrotna. Liczę na to, że też widzisz tutaj drugie dno.

W tym wpisie obciąłem treść do minimum, bo na samym początku tego kursu obiecałem wiedzę w przysłowiowej pigułce. Jeżeli chcesz przeczytać nieco więcej o PPK i PPE to odsyłam do jednego z moich starych wpisów na głównym blogu – Plan na emeryturę – PPK, PPE, IKE i IKZE (cz. 1), w którym rozpisałem się trochę bardziej i głębiej wszedłem w ten temat.

Następny wpis tego kursu będzie o IKE i IKZE, które też są programami emerytalnymi, ale te już są bardzo powiązane ze strategią, która jest motywem przewodnim tego kursu, dlatego gorąco zapraszam do kontynuowania lektury.

Opinie i informacje zawarte na tym blogu nie stanowią porady inwestycyjnej, a w szczególności „rekomendacji” w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715).